Priorat: Stairway to Spanish heaven
- Geplaatst op
- Door Marc Gillis
- 0
Priorat: Stairway to Spanish heaven
DE LEGENDE
Zoals dat wel meer gebeurt bij gereputeerde wijnen , hangt er ook rond het druivennat van Priorat een zweem van mysterie en legende. Dat er al eeuwenlang wijn gemaakt wordt in de regio staat vast. Maar toch was deze plek lange tijd niet meer dan onherbergzaam bergland waar herders met hun schapen kwamen grazen. Op een dag kreeg één van die herders een visioen. Hij keek naar de top van de berg en zag –naar eigen zeggen- hoe een rij engelen in vol ornaat via een trap ten hemel stegen. (Hoeveel wijn hij tevoren genuttigd had, konden we helaas niet achterhalen). Enfin, om kort te gaan: onze herder vertelde zijn straf verhaal aan wie het horen wilde en in zijn publiek zat ook een Kartuizer monnik met een fijn gevoel voor marketing. Hij wist zijn collega’s zover te krijgen om op de plaats van het visioen een priorij te bouwen en kreeg ook de Catalaanse koning Alfonso mee aan boord, want die verleende meteen koninklijke bescherming aan het hele project. Naar een naam voor hun bouwwerk moesten de Kartuizers niet lang zoeken: het werd de “Priorat de Scala Dei”: de “priorij van Gods Trap”.
We zijn dan in de twaalfde eeuw. De monniken zijn ondertussen al lang verdwenen, maar het waren wel zij, die de wijnbouw in de streek introduceerden. Vandaag de dag kan men de ruïnes van de priorij nog steeds zien liggen, naast het dorpje dat errond ontstaan is. De appellatie heet nog steeds Priorat en het dorpje Scala Dei. Een bedrijf beheert de oude kloosterkelders en maakt er wijn, die de legende levend houdt.
DE GESCHIEDENIS
Het lot is soms ondankbaar. Gedurende eeuwen regeerde de prior van Scala Dei als een feodale kerkvorst over zeven omliggende dorpen en liet de dorpelingen wijngaarden aanleggen en bewerken, waarvan de wijn toen al bekend stond als Priorat. Maar dat liedje bleef niet duren. In 1835 werden de goederen van de monniken in beslag genomen door de staat en “verdeeld onder “ (lees: “verkocht aan”) de (meest biedende ) boeren, die nu zelf eigenaar werden van hun meestal kleine stukje wijngaard. De wijngaarden van Priorat werden dus versnipperd in honderden percelen.
Op het einde van de 19de eeuw sloeg de phylloxera toe in Priorat en vernietigde de wijngaarden. Het werd het startschot voor een massale emigratie van verarmde wijnboeren. Om een beeld te geven: voor de druifluis haar verwoestend werk begon, telde de regio van Priorat zo’n 5.000 ha wijngaarden, vandaag nog altijd maar iets meer als 2.000 ha. Pas in de jaren ’50 van de twintigste eeuw werd serieus begonnen met de heraanplant. De oorsprongsbenaming Priorat zag het licht in 1954, toen nog als DO (Denominació d’Origen). Aanvankelijk bevond de zetel van het interprofessioneel comité zelfs niet in Torroja del Priorat zelf, maar in Reus, zo’n 30 km oostelijker gelegen .
Het zou duren tot de tweede helft van de jaren tachtig tot er een switch zou komen van overwegend productie van bulkwijn naar productie van gebottelde wijnen. Tot dan toe bepaalden vooral de coöperatieven de markt. Drie figuren bepaalden echter de ommekeer naar waarlijke kwaliteiteswijnen: Carles Pastrana, René Barbier en Álvaro Palacios. Wijnmaker René Barbier, die op dat moment aan de slag was in de Rioja-streek bij de Bodegas Palacios, onderkende in 1979 het grote potentieel van de Priorat-regio en kocht er voor zichzelf zo maar eventjes 600 ha! In de jaren tachtig kon hij anderen, waaronder de familie Palacios overtuigen om mee aan de kar te trekken en her en der wijngaarden aan te leggen. Vijf wineries bundelden op die manier hun krachten: Clos Mogador (van Barbier zelf), Clos Dofi (van de familie Palacios, dat later herdoopt zou worden tot Finca Dofi), Clos Erasmus, Clos Martinet en Clos de l’Obac. Voor hun drie eerste oogsten , van 1989 tot en met 1991 brachten de vijf hun druivenmateriaal samen in één kelder in Gratallops . Daar werd dan één identieke wijn van gemaakt die dan daarna door elke Clos apart onder eigen etiket op de markt werd gebracht! Een beetje klantenbedrog dus, maar in die tijd kwam men daar mee weg.
Vanaf 1992 stond elke Clos op eigen benen. In 1993 bracht de familie Palacios hun cuvée “L’Ermita” uit, een wijn waarvoor het druivenmateriaal afkomstig was van heel oude wijnstokken. Het werd meteen een cult-wijn en zo was de aandacht internationaal plotseling gericht op Priorat en op het potentieel dat daar in de wijngaarden te sluimeren lag.
De Catalaanse regering gaf in 2000 groen licht voor de promotie van Priorat van DO naar DOQ-status ( Denominació d’Origen Qualificada), maar de bevestiging door de centrale Spaanse regering in Madrid kwam er pas op 6 juli 2009! Illustratief voor de gespannen verhouding tussen Catalonië en Madrid, die tot de dag van vandaag blijft voortleven. Negen jaar lang heerste er dus qua etikettering een onduidelijke situatie en zelfs in 2009 betrof de goedkeuring vanuit Madrid alleen de DOQ-status en niet de DOCa –status ( Denominación de Origen Calificada), ook al zijn de eisen wettelijk exact hetzelfde. Het betreft hier dus alleen een taalkwestie. Voor wie dacht dat we in ons land een patent hebben op bekrompen politieke kleinzieligheid…
In 1999 was het Interprofessioneel Comité al verhuisd van Reus naar Torroja del Priorat en in 2006 voerde de Catalaanse regering nog wat aanpassingen door aan de DOQ-reglementering. De gestegen internationale belangstelling zorgde voor een gestage uitbreiding van de wijngaarden. Rond de eeuwwisseling waren er zo’n 1.000 ha aangeplant. In 2018 bedroeg de beplante oppervlakte al meer dan het dubbele: 2010 ha.
PRIORAT VANDAAG
De wijngaarden van Priorat (Priorato mag ook), bevinden zich in de provincie Tarragona, in het zuid-westen van Catalonië. Het huidige productiegebied strekt zich uit over twaalf gemeenten. (zie kadertje onder dit artikel) Daarbinnen is er nog veel uitbreidingspotentieel, want in totaal komen 19.763 ha in aanmerking om beplant te worden. Er zijn zowat 109 wineries actief, goed voor een totale productie van 14.417 hl (cijfers van 2018). Zo’n 93% van de wijngaarden zijn beplant met rode variëteiten, 7% met witte druiven.
Priorat kan wit, rood of rosé zijn en ook bijvoorbeeld likeurwijn en een rancio-type is wettelijk mogelijk. Een Crianza moet minimum 6 maand op vat liggen, gevolgd door minimum 18 maanden op fles. Een Reserva moet minimum 12 maanden op vat rijpen, gevolgd door minimum 24 maand op fles. Een Gran Reserva moet minimum 24 maand op vat liggen, gevolgd door 36 maand op fles.
In het kadertje onder dit artikel vindt u een oplijsting van de toegelaten druivenrassen. Dé traditionele rode druif in Priorat is de Garnacha Tinta. De Cariñena boert achteruit en de “internationale” variëteiten zoals de Cabernet-Sauvignon en de Syrah boeken vooruitgang. Wit is sowieso eerder een randverschijnsel in Priorat. Dat geldt nog meer voor de zoete wijnen.
GEOGRAFIE EN KLIMAAT
Zoals gezegd bevindt de Priorat-zone zich in de provincie Tarragona. Het gebied wordt bijna volledig omsloten door de appellatie Montsant, die gelijkaardige wijnen voortbrengt. De wijngaarden bevinden zich grosso modo in de valleien van de rivieren de Siurana en de Montsant, die meteen ook de twee grote wateraders vormen van de streek. Het terrein is geaccidenteerd. De wijngaarden liggen op een hoogte die varieert tussen de 100 en de 700 meter boven de zeespiegel. Men treft heel veel terrasbouw aan.
Met zo’n grillig reliëf hoeft het niet te verwonderen dat de bodem hier miljoenen jaren geleden gekneed is door vulkaanuitbarstingen. De kwarts-leibodem is zeer geschikt voor de wijnbouw en bevat bovendien ook spoorelementen. Het meest typische bodemtype is de zogenaamde “Llicorella” (“tijgerhuid”) . Deze bestaat uit rode leisteen met kleine mica (kwarts)deeltjes die de zon sterk reflecteren en zo voor een optisch effect zorgen dat doet denken aan een tijgervel.
Priorat heeft een microklimaat dat naar het continentale toe neigt, maar verzacht wordt door koele noorderwinden en de warme Mistral uit het oosten. De zomers zijn lang, heet en droog met temperaturen tot 35 à 40°C. De winters zijn koud met af en toe een dipje beneden het vriespunt. Tot -4°C is mogelijk. Er is dus occasioneel vorstgevaar. Ook hagelbuien kunnen het lot van de wijnboeren hier onzeker maken. De gemiddelde jaartemperatuur schommelt rond de 15°C. De neerslag zit rond de 500 à 600 mm op jaarbasis.
Al bij al gunstige omstandigheden om mooie wijnen voort te brengen dus. Zoals steeds vaker blijkt uit de keuze Priorats die opduiken in onze winkelrekken…
PRODUCTIEGEBIED PRIORAT
Bellmunt del Priorat, Gratallops, el Lloar, la Morera de Montsant, Porrera, Poboleda, Scala Dei, Torroja del Priorat, la Vilella Alta en la Vilella Baixa plus de voor wijnbouw afgebakende zones in de gemeenten Masos de Falset en Solanes del Molar.
TOEGELATEN DRUIVENRASSEN
AANBEVOLEN DRUIVENRASSEN:
Cabernet-Sauvignon, Cariñena, Garnacha Tinta, Garnacha Blanca, Macabeo, Mazuela, Viura.
SECUNDAIRE DRUIVENRASSEN:
Cabernet Franc, Chenin Blanc, Garnacha Peluda, Merlot, Moscatel de Alejandra, Moscatel Grano Menudo, Pedro Ximenez, Picapoll Blanco, Picapoll Negro, Pinot Noir, Syrah, Tempranillo, Cencibel, Tinto de Toro, Xarello
Priorat bij Pin'Art
Reacties
Wees de eerste om te reageren...