Tempranillo: Elegantie in een fles

• Geplaatst op 22 Mei 2021
• Door Joren De Breucker
• Geplaatst in Druiven, Streken, tempranillo
• 0

Tempranillo is de meest aangeplante blauwe druif van Spanje. We kunnen dus gerust zeggen dat deze variëteit een echte rockster is. Gaande van fruitige wijnen tot complexe bewaarwijnen dat enkele decennia in de kelder kunnen verderrijpen. Lees het verhaal van de Pinot Noir van Spanje.

Tempranillo is de meest befaamde Spaanse blauwe druif. In Spanje zelf heeft deze varieteit zelfs verschillende benamingen (bv. Tinta Madrid, Tinto Fino). Dit wil echter niet zeggen dat hij enkel in Spanje voorkomt. Hij komt ook in andere landen/klimaten voor en bovendien zelfs onder een andere naam. Zo wordt deze druif in de Douro regio van Portugal Tinta Roriz genoemd. Ze gebruiken hem voor zowel rode wijnen, als porto. Een leuke ‘fun fact’ is dat er zelfs Witte Tempranillo bestaat.

Historiek

De eerste keer dat men iets terug heeft gevonden over deze druif, was in de 13^e eeuw. Onder de naam ‘las tempraniellas’ in de Libro de Alexandre. Dit verwijst naar de streek die vandaag de dag bekend staat als de Ribera del Duero.

De eerste betrouwbare vermelding van deze druivensoort vond echter plaats in 1807. Clemente y Rubio beschreef deze varieteit als een ‘parel’ uit La Rioja en Peralta (Navarra). Deze plaats wordt dus ook gezien als de geboorteplek van Tempranillo.

Verder werd later ook ontdekt dat Tempranillo een link heeft met andere druivensoorten, uit andere landen. Zo zou het DNA grotendeels overeenkomen met Malvasia Nera en Malvasia Nera di Lecce in Italië. Ook zijn er enerzijds overeenkomsten gevonden met Tinta Roriz uit de Douro regio (Portugal) en met Criolla Grande uit Argentinië.

Tot slot waren er zelfs personen die beweerden dat Tempranillo is overgebracht van Bourgogne (Frankrijk), naar Spanje. Dit zou gebeurd zijn tijdens de pelgrimsroutes van de Cisterciënzer monniken. Dit zou betekenen dat Tempranillo ook gerelateerd zou zijn aan Pinot Noir. Dit werd echter fout bevonden, wanneer het DNA van deze twee variëteiten werd vergeleken.

Kenmerken Tempranillo (algemeen)

De blauwe druif Tempranillo gedijt het best in een getemperd klimaat (maritiem) met veel zonlicht en genoeg warmte. De knoppen ontluiken vroeg in het jaar en de druiven rijpen ook vroeger dan de meeste andere druiven. Daarmee werd soms wel de referentie gelegd met Pinot Noir. De beste Tempranillo-wijnen zijn afkomstig uit regio's waar overdag genoeg zonlicht en warmte aanwezig is en 's nacht de koelte zorgt voor het behoud van aciditeit. 

Tempranillo heeft medium aciditeit en tannines en de betere wijnen hebben een medium tot volle body. Dit laatste is afhankelijk indien de wijn verder gerijpt heeft op eikenhouten vaten. 

De typische smaken en aroma's van Tempranillo zijn fris rood fruit zoals kers en aardbei. De vollere wijnen hebben toetsen van zwarte bes en zwarte pruimen. 

Indien de wijn gemaakt wordt met als doel jong te drinken, dan wordt meestal een semi-carbonic maceration (semi-koolzuurhoudende maceratie) toegepast. Dat wil zeggen dat de inox cuves voor de helft met hele druiventrossen gevuld worden. Dit zorgt voor een vibrante, jonge rode wijn met veel rode fruit aroma’s, medium tot hoge aciditeit en weinig tannines. Dit zijn meestal ook de wijnen die in de supermarkten terecht komen. Anderzijds is Tempranillo een druif waar wijnen van gemaakt worden die heel lang kunnen bewaren. Denk aan toppers uit Rioja, Ribera del Duero en Navarra. Dit zijn de 3 koelste regio’s van Spanje waar Tempranillo geteeld wordt. 

Wanneer er sprake is van rijping op eikenhouten vaten, kunnen er zich verscheidene complexe tertiaire aroma’s ontwikkelen. Deze aroma’s doen denken aan leder, champignon en gedroogd fruit. Voor de rijping op eikenhouten vaten, wordt meestal gekozen voor kleine eikenhouten vaten van het type Barrique (225 liter). Tempranillo wordt meestal voor single-varietal (monocépage of 1 druif) wijn gebruikt, maar in bepaalde gevallen ook geblend met andere variëteiten zoals Garnacha, Monastrell, Mazuelo, Cabernet Sauvignon en Merlot.

Indien Tempranillo geblend wordt met Garnacha, dan geeft deze laatste meer alcohol, body en tannines aan de wijn. 

Waar vind ik Tempranillo terug?

• Spanje
  • DO Catalunya
  • DOCa Rioja
  • DO Ribera del Duero
  • DO Castilla-La Mancha (onder de naam Cencibel)
• Portugal (Douro)
• Italië
• Zuid-Frankrijk
• Australië
• Zwitserland
• Malta
• Turkije
• USA
  • Californië
  • Washington
  • Oregon
• Canada
• Mexico
• Argentinië
• Nieuw-Zeeland

Zoals reeds vermeld is Tempranillo sterk gelinkt aan Spanje. De bekendste streken waar je Tempranillo zal terugvinden, zijn DO Catalunya, DOCa Rioja en DO Ribera del Duero.

In Catalunya wordt Tempranillo in bulk gemaakt. Het resultaat is dus een eenvoudig, lichte en fruitige wijn. In andere gevallen krijg je ook een eerder krachtige Tempranillo, die op hout heeft gerijpt.

Rioja is de ‘bekendste’ streek voor deze variëteit. Dit is gelegen in Noordoost-Spanje en er heerst een gematigd klimaat. In deze streek groeien nog verscheidene andere druivensoorten. Wanneer er een blend wordt gemaakt met Temranillo, wordt deze hier vaak gecombineerd met Garnacha. Het resultaat is een wijn die jong gedronken kan worden.

In de Ribera del Duero tot slot worden ook goede en voortreffelijke Tempranillo wijnen gemaakt. Door de warme dagen en koele nachten krijg je hier vooral wijnen met uitgesproken smaken van zwart fruit en een volle body.

Naast Spanje zijn er natuurlijk nog tal van andere landen waar Tempranillo wordt gemaakt, al dan niet onder een andere naam. Zo is de Douro regio in Portugal ook een regio waar Tempranillo zeer populair is, onder de naam Tinta Roriz.

De ontwikkeling van de Tempranillo druif

Tempranillo is een blauwe druivensoort, met dikke schil. In eerste instantie heeft de wijnboer de keuze om de druiven te laten groeien als ‘bush vines’ (alleenstaand), of als de wijn als doel heeft om jong gedronken te worden, wordt meestal gekozen voor horizontale ‘cordons’. Deze laatste bieden makelijk toegang voor mechanische pluk. Hij heeft vooral nood aan genoeg warmte, om al zijn smaken te kunnen ontwikkelen. De beste omstandigheden zijn wijngaarden waar de temperatuur goed zit, maar waar ook invloeden zijn van zeeën of van de hoogte.

Tempra- staat voor ‘vroeg’. De naam Tempranillo is dan ook perfect voor deze druivensoort, aangezien deze druiven vroeg rijp worden, in vergelijking met andere Spaanse druivensoorten. Dit zorgt ervoor dat de druivenstokken kunnen overleven in moeilijkere omstandigheden. Een voorbeeld hiervan is het temperatuurverschil op de wijngaard. In Spanje heb je veel wijngaarden die op een bepaalde hoogte liggen. Dit wil zeggen dat de druivenstokken overdag veel warmte zullen krijgen, maar snachts wordt het dan wel zeer koud. De invloed van de warmte zal enerzijds zorgen voor de ontwikkeling van suiker en smaken, terwijl de koude anderzijds zal zorgen voor de ontwikkeling van de zuurtegraad en de structuur.

Tempranillo bij Pin’Art

• Bodegas Aster Crianza - Ribera del Duero
• Le Cepa Alta - Ribera del Duero
  • Roble
  • Crianza
• Finca San Martin - Rioja
• Vina Alberdi
• La Rioja Alta Gran Reserva 904
• Olivedale Tempranillo